ابوالحسن پیرنیا ( معاضدالسلطنه )

ابوالحسن پیرنیا، ملقب به معاضدالسلطنه از مشاهیر رجال سیاسی ایران و وکیل و وزیر دورهٔ قاجار و پهلوی بود.

زندگی

او در سال ۱۲۴۸ در نائین به دنیا آمد و پس از فرا گرفتن خواندن و نوشتن به تهران آمد و با کمک میرزا نصرالله‌خان مشیرالدولهٔ پیرنیا در خدمت وزارت امور خارجه قرار گرفت و پس از مشاغل مختلف به سمت سرکنسول ایران در بادکوبه منصوب گردید.

در آغاز حرکت مشروطه‌خواهی با مردم هم‌صدا شد. ابتدا خواستار عدالتخانه و سپس مجلس و قانون و دخالت مردم در سرنوشت خود گردید. به همین سبب و از رهگذر تبلیغات و بهره‌گیری از نفوذ و اقتدار میرزا نصرالله‌خان مشیرالدوله به نمایندگی دورهٔ اول مجلس شورای ملی انتخاب شد. وی پس از به توپ بستن مجلس شورای ملی توسط کلنل لیاخوف به دستور محمدعلی‌شاه قاجار و برقراری استبداد صغیر به اروپا رفت و در آنجا به تبلیغات علیه محمدعلی‌شاه قاجار و قانون‌شکنی‌های وی پرداخت.

میرزا ابوالحسن معاضدالسلطنه پس از خلع محمدعلی‌شاه از سلطنت و پیروزی مشروطه‌خواهان به ایران برگشت و به عنوان نمایندهٔ مردم گیلان به نمایندگی مجلس انتخاب گردید. اما در میانهٔ این دوره از سوی صمصام‌السلطنهٔ بختیاری به کابینه دعوت شد و به عنوان وزیر پست و تلگراف معرفی گردید.

وی پس از سقوط این کابینه حاکم یزد شد و چند سالی را با این سمت در آن سامان گذراند. او در سال ۱۳۰۲ هنگامی که رضاخان سردارسپه (رضاشاه پهلوی بعدی) به نخست‌وزیری رسید، در کابینهٔ وی شرکت کرد و مقام وزارت عدلیه را پذیرفت. ابوالحسن معاضدالسلطنه در دومین کابینهٔ رضاخان هم همین مقام را حفظ کرد. وی در دورهٔ پنجم بار دیگر به نمایندگی مجلس انتخاب شد و در دورهٔ هشتم هم به عنوان نماینده به مجلس رفت. در سال ۱۳۰۳ به عنوان والی کرمان و بلوچستان انتخاب شد و یک سال در این مقام فعالیت کرد. او در دوران سلطنت رضاشاه پهلوی یک بار دیگر در سال ۱۳۱۴ والی کرمان گردید و پس از دو سال به والیگری ایالت فارس برگزیده شد (۱۳۱۶) و در همین سمت در سال ۱۳۱۸ بر اثر ایست قلبی درگذشت. همین امر موجب شد تا عده‌ای شایعه کنند که وی را به امر شاه کشته‌اند. اما واقعیت این است که او به سبب سکتهٔ قلبی مرده بود. وی با دختر مشیرالسلطنه ازدواج کرده بود و دو پسر و چهار دختر داشت. حسین نواب وزیر امور خارجه و شخصیت سیاسی دوران محمدرضا پهلوی داماد ابوالحسن پیرنیا بود.

منابع

• شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران، باقر عاقلی، ج ۱
• شرح حال رجال ایران، مهدی بامداد
• رجال مشروطه، ابوالحسن علوی