حسین پیرنیا (زادهٔ ۱۲۹۲ در تهران- درگذشته ۱۳۷۲) اقتصاددان ایرانی و ملقب به پدر دانش اقتصاد ایران است.
وی جزو کسانی بود که در فاصلهٔ سالهای ۱۳۰۶ تا ۱۳۱۲ در شش گروه یکصد نفری برای ادامه تحصیل عازم اروپا شدند و پس از بازگشت به تهیه برنامهٔ درسی برای دانشکدههای مختلف دانشگاه تهران و دانشسرای عالی که هر دو تازه تاسیس شده بودند و نیز به تالیف و ترجمه جزوات و کتاب‌های دانشگاهی همت گماردند.
دوره تحصیل در ایران
دکتر حسین پیرنیا به سال ۱۲۹۲ در تهران زاده شد و تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در همین شهر به انجام رسانید و در خرداد ماه سال ۱۳۱۱ هجری شمسی دیپلم متوسطه خود را از دبیرستان ثروت گرفت. او فرهنگ قدیم فارسی و معارف اسلامی را تا سطح نسبتا بالایی آموخت. از جمله مدتی نزد شیخ محمد سنگلجی به خواندن مشاعر و عرشیه ملاصدرا پرداخت.
عزیمت به اروپا
در شهریور ۱۳۱۱، پس از پذیرفته شدن در مسابقه اعزام محصل به خارج، جزء پنجمین گروه یکصدنفری محصلین اعزامی رهسپار فرانسه شد. در آنجا نخست دوره ریاضیات را طی کرد و آنگاه در کنکور معروف پلی‌تکنیک و نیز در مسابقه ورودی اکول نرمال سوپریور (École Normale Supérieure) شرکت کرد و در هر دو مسابقه قبول شد اما تحصیل در پلی تکنیک را ترجیح داد. پس از اتمام دوره پلی تکنیک برای ادامه تحصیل راهی انگلستان شد چند سال در مکتب اقتصاددان بلندآوازه انگلیسی جان مینارد کینز به تلمذ پرداخت و سرانجام پس از احذ دکترا در اقتصاد در سال ۱۳۱۷ به وطن بازگشت.
مسؤولیتها و خدمات
حسین پیرنیا پس از بازگشت به ایران علاوه بر تدریس در دانشکده حقوق تهران و دبیرستان دارایی وابسته به وزارت دارایی مدتها مسوولیت اداره کل نفت و نیز معاونت وزارت دارایی را بر عهده داشت.
وی در سال ۱۳۳۹ مؤسسه تحقیقات اقتصادی را در دانشکده حقوق و علوم سیاسی و اقتصادی دانشگاه تهران بنیان گذاشت و هفت سال بعد، یعنی در سال ۱۳۴۶ اولین دانشکده اقتصاد را در ایران پایه‌گذاری کرد. در سال ۱۳۵۰ مدرسه عالی ریاضیات و مدیریت اقتصادی کرج را تاسیس کرد و یک سال بعد به کمک برخی از اقتصاددانان کشور انجمن اقتصاددانان ایران را پی افکند.
آثار
- ده سال کوشش در راه حفظ و بسط حقوق ایران در نفت (۱۳۳۱)
- عقاید بزرگترین علمای اقتصاد (ترجمه) اثر جرج ساول (۱۳۳۳)
- مالیه عمومی، مالیات‌ها و بودجه (۱۳۳۹)
- اقتصاد در دو جلد (ترجمه) اثر پل ساموئلسون(۱۳۴۴)
- ریاضیات تحلیلی برای اقتصاد (ترجمه) اثر جی. دی. آلن (۱۳۴۶)
- تفکر علمی و توسعه اقتصادی و اجتماعی (۱۳۴۷)
- مبارزه با محمدعلی شاه یا اسنادی از فعالیت‌های آزادیخواهان ایران در اروپا و استانبول (با همکاری ایرج افشار)
درگذشت
وی در شامگاه ۲۲ آبان ۱۳۷۲ در حالی درگذشت که از کتابخانه باز می‌گشت و کتابی را که ساعتی پیش برای مطالعه خریده بود در دست داشت. پیکر او طبق وصیتش در مقبره پیری که نیای خاندان آنهاست در نائین به خاک سپرده شد.
منبع :
- کتابی، احمد: در سوگ پدر علم اقتصاد ایران استاد دکتر حسین پیرنیا- نشریه اطلاعات سیاسی – اقتصادی، آذر و دی ۱۳۷۲ – شماره ۷۵ و ۷۶
