آسیاب آبی ریگاره در محمدیه شهر نائین به عنوان یكی از شاهكارهای معماری و هنری شهرستان نائین محسوب می گردد . این آسیاب با تلاش اداره میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری شهرستان نائین و با همكاری كارشناسان و مردم محله محمدیه نائین كشف و از دل خاك نمایان گردید.
این آسیاب با تكنیك و روش كند و با وسعت بسیار زیاد به طول حداقل 90 متر و عمق 25 متر در دل خاك حفر شده و ایجاد گردیده .سنگهای بزرگ این آسیاب با طرز عجیبی بوسیله آب قنات بسیار قدیمی كیخسرو در عمق 18 متری در زیر زمین به طرف تنوره آسیاب هدایت و با فشار زیاد برروی چرخ های آسیاب فروریخته و آن را به حركت در می آورده است .
ورودی اصلی آسیاب در عمق سه متری ایجاد و در زیر زمین پس از عبور از دالانی بزرگ به طول 60 مترو با شیب بسیار تند به مركز اصلی و محل اصلی آسیاب می رسیم . این دالان باارتفاع متغیر 2 مترتا 4 متر و با شیب بسیار تندو به صورت عجیبی حفر شده است در محوطه اصلی آسیاب در عمق 25 متری به فضاهای متعدد از جمله اتاقها و محل اسطبل و محل قرارگرفتن سنگهای آسیاب و تنوره برخورد می نمائیم .دراین قسمت سكوهائی جهت قراردادن كیسه های گندم و آرد تعبیه شده و بوسیله احشام از جمله اسب و الاغ و حتی شتر بارها و گندمها حمل می شده است براساس گفته های اجدادی محل ، این آسیاب در زمان كیخسرو و بیش از 2000 سال قدمت ساخته شده است چنانكه چندین ضرب المثل بسیار قدیمی به این آسیاب منسوب می باشد.
مطمئنا” برای ایجاد و احداث این آسیاب علم و تجربه بسیار زیاد و صبر و تحمل ،ایمان و پشتكار فراوانی نیاز بوده ،چنانكه مطالعات متعددی درخصوص ،فاصله ورودی و قنات ، شیب زمین ، انتخاب محل ، استحكام خاك ، قدرت آب درآن زمان انجام شده و باطراحی دقیق كاملا” علمی این آسیاب احداث و ایجاد گردیده است .
