مباني مردم شناسي نایین
دين و مذهب، نژاد، قوميت مردم نايين مسلمان و شيعه اثني عشري هستند. مردم اين شهر هميشه به دين و مذهب خويش سخت پايبند بوده‌اند؛ از اين رو نايين را با القاب و عناويين مختلفي مانند قصبه طيبه، دارالعرفان و مدينه العرفا ياد كرده‌اند.
زبان و گويش محلي: مردم نايين به زباني سخن مي‌گويند كه باز مانده زبان ايران باستان و (پهلوي) است. گويش مردم انارك همانند گويش ناييني است شايد امنيت اين اين منطقه در دل كوير باعث شده كه از حملات ياغيان تاريخ در امان بماند و لهجه خوري كمتر دستخوش تغيير تحول قرار گردد.
لباس‌ها و پوشش‌ها و آرايه‌هاي محلي: پوشاك، لباس مردم نايين نيز همچون ساير شهر هاست. اما برخي روستاها به ويژه مناطق شرقي نايين كشاورزان لباس سنتي قديم بر تن مي‌كنند. اين پوشاك شامل پيراهن ساده سفيد، بدون يقه و شلوار مشكي و ساده است. غذاهاي بومي، ميوه‌ها، شيريني‌ها و ترشي و تنقلات محلي: در منطقه نايين غذاهاي بومي چون آش جو و نيز توليدات محلي چون نان محلي و… وجود دارد. سوغات نايين نيز در درجه اول صنايع دستي آن از جمله عبا، فرش و… سپس غذاهاي بومي است.